ΕΛΛΑΔΑ: 50 ΧΡΟΝΙΑ ΛΙΤΟΤΗΤΑ

ΕΛΛΑΔΑ: 50 ΧΡΟΝΙΑ ΛΙΤΟΤΗΤΑ

Δημιουργηθηκε στις Σάββατο, 20 Ιουνίου 2015 11:59

του Φρανκ Μπρέννερ

Στη λαϊκή συνείδηση, ο καπιταλισμός είναι η πραγματικότητα και ο σοσιαλισμός είναι ουτοπία. Ή, για να το θέσω διαφορετικά, η αδράνεια λειτουργεί πάντα υπέρ της διατήρησης του συστήματος ως έχει και αντιστέκεται στη ριζική αλλαγή. Αλλά σε μια κρίση, ορισμένες αλήθειες σαν αυτή ανατρέπονται. Και πουθενά στον πλανήτη ο καπιταλισμός δεν βρίσκεται περισσότερο σε κρίση απ’ ότι στην Ελλάδα.

Μόλις αυτή την εβδομάδα [4 Iουνίου], η Ελλάδα δεν προέβη στην προγραμματισμένη πληρωμή του χρέους προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, και τώρα η αντίστροφη μέτρηση πάει για το τέλος του μήνα, όταν η Ελλάδα μπορεί και επισήμως να προχωρήσει σε αθέτηση της αποπληρωμής των χρεών της. Αν συμβεί αυτό, η χώρα θα πρέπει πιθανότατα να βγει από την Ευρωζώνη, ξεκινώντας μια αλυσιδωτή αντίδραση που θα μπορούσε να σπείρει τον όλεθρο, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη στο σύνολό της. Το ευρώ ως νόμισμα θα μπορούσε γρήγορα να κατακερματιστεί και άλλες χώρες που βρίσκονται σε οικονομική δυσχέρεια -την Ισπανία, την Ιταλία, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, ενδεχομένως ακόμη και τη Γαλλία- θα μπορούσαν να κατακρημνιστούν.

Η αριστερή ρεφορμιστική κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία εκλέχθηκε με ένα πολιτικό πρόγραμμα ενάντια στη λιτότητα τον Ιανουάριο, υπέθεσε ότι οι ευρωπαϊκές ελίτ θα ήταν πρόθυμες να δώσουν στην Ελλάδα κάποια ελάφρυνση χρέους για να αποφευχθεί αυτό το καταστροφικό σενάριο. Δεν ήταν μια παράλογη υπόθεση, αλλά οι καιροί δεν είναι λογικοί. Στο οποίο πρέπει να προστεθεί: Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα είχε εκλεγεί εξ αρχής ποτέ αν βρισκόμασταν σε λογικούς καιρούς.

Όπως έχουν επισημάνει πολλοί σχολιαστές (ο Τάρικ Άλι για παράδειγμα), αυτό που νοείται ως η κυρίαρχη πολιτική τάση στις δυτικές χώρες έχει μετατραπεί πλέον στο «ακραίο κέντρο», έτσι ώστε αυτό που μοιάζει με "πολιτική ως συνήθως" να έχει γίνει ριζικά αντιδραστικό. Η θέση της γερμανικής κυβέρνησης για την Ελλάδα είναι ακραίες κεντρώες πολιτικές σε εφαρμογή. Λόγω της αδιαλλαξίας της -πρωτοφανής για τη Γερμανία από την εποχή των Ναζί- η ΕΕ αρνήθηκε να υποχωρήσει, ακόμη και στη χορήγηση στην Ελλάδα μερικών συμβολικών παραχωρήσεων. Αυτή η σκληρή γραμμή σήμανε τον κώδωνα του κινδύνου διεθνώς, με τον Υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ να προειδοποιεί για το καταστροφικό ενδεχόμενο ενός ευρωπαϊκού «ατυχήματος» και τον αρθρογράφο των Times της Νέας Υόρκης Πωλ Κρούγκμαν να μιλάει για «αυτήν την αίσθηση του 1914», παραλληλίζοντας την τρέχουσα κρίση με το πώς η Ευρώπη προχώρησε σαν να υπνοβατούσε προς τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αλλά η απλή αλήθεια είναι πως οτιδήποτε συμβεί στις 30 Ιουνίου -χρεοστάσιο ή κάποια πρόχειρη συμφωνία την τελευταία στιγμή- η Ελλάδα θα παραμείνει σε ένα κοπρόλακκο. Το χρέος της χώρας είναι 180% του ΑΕΠ της. Πρόκειται για ένα δυσθεώρητο ποσό, πολύ πέρα από τη σφαίρα του λογικού. Θα μπορούσατε να το σκεφτείτε κατά αυτόν τρόπο: αν όλοι στην Ελλάδα εργάζονταν για σχεδόν δύο χρόνια, αλλά ΔΕΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΑΝΕ ΤΙΠΟΤΑ, αυτό θα εξοφλούσε το χρέος. Φυσικά θα πέθαιναν όλοι επειδή δεν θα μπορούσαν να αγοράσουν καθόλου τρόφιμα. Είναι περίπου σαν να είμαστε στη σφαίρα της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων, μόνο που το σενάριο είναι πολύ πιο σκληρό και πολύ λιγότερο διασκεδαστικό.

Φυσικά, δεν είναι αυτό ακριβώς που οι ευρωπαϊκές ελίτ ζητούν από την Ελλάδα. Όχι, το μόνο που θέλουν να κάνει η ελληνική κυβέρνηση είναι να δημιουργήσει ένα ετήσιο πλεόνασμα 2% ή 3% για το άμεσα ορατό μέλλον και αυτό το πλεόνασμα να ξαφρίζεται για να αποπληρωθούν οι τράπεζες. Αυτό ακούγεται λογικό, αν και είναι το είδος της λογικής που μόνο η Βασίλισσα Ντάμα Κούπα της Αλίκης θα εκτιμούσε.

Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα στερηθεί το σύνολο των διαθέσιμων εσόδων της: δεν θα έχει τίποτα να επανεπενδύσει, σε μια χώρα που έχει ήδη υποστεί ύφεση για έξι χρόνια και όπου η επίσημη ανεργία βρίσκεται στο 25%. Σημαίνει, με άλλα λόγια, συνεχιζόμενη λιτότητα για το ορατό μέλλον. Πόσο καιρό θα κρατήσει αυτό το μέλλον; Να μία απάντηση από ένα πρόσφατο σχόλιο του οικονομικού συντάκτη του BBC, Ρόμπερτ Πέστον: «Θα χρειαστεί περίπου μισός αιώνας για να πέσει το χρέος του ελληνικού δημόσιου τομέα σε ένα επίπεδο που να θεωρείται βιώσιμο». Έπειτα ο Πέστον προσθέτει: «Μισός αιώνας λιτότητας; Σε ποια σύγχρονη δημοκρατία θα θεωρούνταν αυτό ρεαλιστική επιλογή;»

Είναι εξωφρενικά -βάναυσα- μη ρεαλιστική, αλλά είναι επίσης Η ΜΟΝΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙ. Πράγμα που με φέρνει πίσω στην αρχική μου παρατήρηση. Η ιδέα ότι η Ελλάδα μπορεί να συνεχίσει να είναι και μια καπιταλιστική χώρα και μια «σύγχρονη δημοκρατία», έχει γίνει εδώ και πολύ καιρό ευσεβής πόθος.

Λοιπόν, οι ευσεβείς πόθοι δεν είναι πάντα κακοί. Οι ευσεβείς πόθοι της Αριστεράς μπορούν να διαδραματίσουν ισχυρό ρόλο στην ανύψωση της πολιτικής συνείδησης των καταπιεσμένων και στη διατήρηση της ελπίδας τους για ελευθερία. Αλλά οι ευσεβείς πόθοι μπορούν επίσης να οδηγήσουν στο παραλήρημα - να είσαι σε άρνηση, ενώ βρίσκεσαι στο χείλος του γκρεμού. Τέτοιοι ευσεβείς πόθοι βασανίζουν τα μεγάλα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα - συμπεριλαμβανομένου του κυβερνώντος ΣΥΡΙΖΑ. Η μόνη εξαίρεση είναι η φασιστική Χρυσή Αυγή, η θέση της οποίας συνοψίζεται στο εξής: αν ο καπιταλισμός και η δημοκρατία δεν μπορούν να διατηρηθούν και οι δύο, τόσο το χειρότερο για τη δημοκρατία.

Για οποιονδήποτε στην Ελλάδα που δεν είναι φασίστας η μόνη ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ διέξοδος από την κρίση είναι ο σοσιαλισμός. Οι επαναστάσεις δεν είναι μαγικές: μια κυβέρνηση που έχει ανάλαβει να εφαρμοσεί σοσιαλιστική πολιτική, δεν θα κάνει τα πάντα καλύτερα εν μία νυκτί. Ούτε οι επαναστάσεις έρχονται με κρυστάλλινες σφαίρες, αλλά αυτό τουλάχιστον μπορεί να ειπωθεί με επιστημονική ακρίβεια: ο σοσιαλισμός ΔΕΝ θα καταδικάσει τους Έλληνες και τις Ελληνίδες σε πενήντα χρόνια αίμα, ιδρώτα και δάκρυα. Το σοσιαλιστικό πρόγραμμα συνοψίζεται σε αυτό: λιγότερος πόνος, πολύ περισσότερο όφελος. Αυτό μπορεί να είναι ένα ισχυρό μήνυμα σε μια απελπιστική κατάσταση.